τάντρα

Σύνολο ιερών ινδικών κειμένων μυστικισμού και μαγικού χαρακτήρα, που συντάχθηκαν στη σανσκριτική (Τ. = Βιβλία) και στα οποία βασίζεται ο ταντρισμός. Τα Τ. χρονολογούνται από τον 5o αι. μ.Χ., συντάχθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος υπό μορφή διαλόγου μεταξύ του Σίβα και της συζύγου του Ντουργκά και συχνά έχουν άσεμνο περιεχόμενο. ταντρισμός. Σύνολο λειτουργιών, μελετών και πρακτικών γιόγκα, βασιζόμενο στα κείμενα Τάντρα. Ο τ., που μπορεί να είναι σιβαϊτικός, σακτικός, βουδιστικός ή βισνουιτικός, έχει σκοπό να ολοκληρώσει το εμπειρικό ανθρώπινο πρόσωπο στην απόλυτη πραγματικότητα, που συμβολίζεται από τον Σίβα ή τον Σάκτι ή τον Βισνού ή τον Βούδα. Αυτό γίνεται με διάσπαση (παραβρίττι) της κανονικής αισθητής συνείδησης και σύνθεση, διαδοχική ή αιφνίδια, των ανώτερων ψυχικών καταστάσεων, μέσω της άμεσης εμπειρίας των πνευματικών ενεργειών που κατευθύνουν τις ανθρώπινες και κοσμικές λειτουργίες (πνεύμα, συνείδηση, θέληση). Η εκστατική αυτή εμπειρία (σαμάντι) υποβοηθιέται από τη λειτουργία των Τάντρα που συμβολίζει τη διαδικασία με την οποία, από μια απόλυτη, αυτόφωτη συνείδηση (τσιτ), προέρχεται, μέσω των σάκτι ή των 5 Ταταγκάτα, η εξωστρέφεια ενός κόσμου όντων ή μορφών, που καθορίζονται από την αμοιβαία αυταπάτη (μάγια). Ο ασκητής, υποχρεωτικά μυημένος (ντίκσα) από ένα διδάσκαλο (γκουρού), περνά από την ίδια διαδικασία αντίστροφα, καθώς ταυτίζεται μέσω του στοχασμού με τα διαδοχικά επίπεδα της δημιουργίας αυτής, εωσότου ενωθεί με την Υπέρτατη Πραγματικότητα. Τα Τάντρα τείνουν να εξυψώσουν, αντί να καταστείλουν, τις βλαβερές για την κανονική ασκητική ζωή ψυχοφυσικές τάσεις, μετατρέποντάς τες στις αντίστοιχες κοσμικές ενέργειες. Ιδιαίτερα τα Τάντρα «του αριστερού χεριού» προσπαθούν να εξυψώσουν τη γενετήσια ενέργεια, τοποθετώντας την, με πρακτικές γιόγκα, στην αρχική κοσμογονική της σφαίρα. Τα ινδουιστικά και βουδιστικά Τάνα διαιρούνται σε διάφορα είδη, ανάλογα με την ψυχοφυσική σύσταση, αυτού που νοείται και τους σκοπούς που θέλει να φτάσει, οι οποίοι μπορεί να είναι εξυψωτικοί (ανουτάρα) ή πρακτικοί (κρίγια), όπως οι μαγικές δυνάμεις (σίντι) κλπ. Ο τ. είναι η βάση των εμπειριών του λαμαϊσμού του ιαπωνικού σινγκόν, και του ινδικού σιβαϊσμού και σακτισμού. Η εμπειρία των διαφόρων Τάντρα θεωρείται ικανή να μεταμορφώσει τον άνθρωπο σε ένα υπέρτατο, αθάνατο και πάνσοφο ον, πέρα από το καλό και το κακό.

* * *

οι, Ν

θηλ.

1. ιερά κείμενα και τελετουργίες τού βουδισμού

2. ο ταντρισμός.

[ΕΤΥΜΟΛ. < αρχ. ινδ. tanoti «εκτείνει, απλώνει, τεντώνει» (συγγενές τού τείνω*)].